Πολιτείες της Μαύρης Θάλασσας απάνου στη Μικρή Ασία
(απόσπασμα)
Η Τραπεζούντα
είναι πολιτεία ξακουσμένη. Τόνομα της λένε πως βαστά απ’ το βουνό απάνου στο
οποίο είτανε χτισμένο τ’ αρχαίο κάστρο γιατί έμοιαζε σαν τραπέζι. Επειδής έχει
μεγάλη ιστορία, κι ο τόπος είνε στενός, θαν αφήσω να τη ξιστορήσω άλλη φορά.
Η Κερασούντα είνε
χτισμένη σε όμορφη τοποθεσία. Στέκει ακόμα τ’ αρχαίο κάστρο απάνου σ’ ένα
ψήλωμα. (…) Η πολιτεία είνε χτισμένη απάνου σ’ ένα χερσόνησο που σχεδιάζει ένα
λιμάνι κατά το βασίλεμα. Μπροστά σ’ αυτό το λιμάνι βρίσκεται το νησί του Άρη,
τούρκικα Κιρασούν αντασί·
έχει απάνου κάστρο βυζαντινό κ’ έναν πύργο γκρεμνισμένο κοντά σ’ ένα ρημοκλήσι
τ’ αγίου Φωκά. Κερασούντα τη βγάλανε από τα πολλά κεράσια· ο Λούκουλος από εκεί πήρε δέντρα
και μεταφύτεψε στη Ρώμη που δεν τα ξέρανε ίσαμε τα τότες. Πρωτύτερα τη λέγανε
Φαρνακία. Τη σήμερον ημέρα σώζεται ακόμα πολιτεία από τις πρώτες της Μαύρης
Θάλασσας, με 35 τζαμιά, 20 εκκλησιές, 40 μεντρεσέδες, σκολειά τούρκικα, τεκέδες
κι άλλα πολλά. Μέσα στο λιμάνι βρίσκεται αρσανάς και κάνουνε μεγάλα καράβια
γκαγκαλήδες κι άλλα σκαρτιά. Προ χρόνια είχε ίσαμε 100 καράβια τώρα με τα
παπόρια λιγοστέψανε πολύ. Κείνον τον καιρό οι περισσότεροι θαλασσινοί είτανε
χριστιανοί.
Οινόη, τούρκικα
Ούνια. Οι Οινιαλήδες είχανε μια φορά πολλά καράβια, πλήν σήμερα σβύσανε, οι
πειό πολλοί πήρανε τα μάτια τους και πήγανε στη Ρουσσία. Στα καλά τα χρόνια
χτίζανε σ’ αυτό το μέρος 20 και 25 καράβια κάθε χρόνο, χωριστά τα καΐκια.
Αρχαία μάρμαρα βρίσκουνται, μα είνε χωμένα μέσα στη γης. Μονάχα παραμέσα στη
στεριά, μια ώρα από τη θάλασσα, στέκεται ένας βράχος κ’ εκεί απάνου είνε
χτισμένο κάστρο παλαιό που το λένε Κάστρο της Ωριάς, κι άλλες πέτρες
σκαλισμένες.